I dashur kryeministër

Që nga 7 tetori dhe rezultatet e para preliminare, Albin Kurti, kryetar i Lëvizjes Vetëvendosje! dhe kandidat për Kryeministër, gëzoi vëmendje të madhe mediatike sa herë pati mundësi të flas, ndër të tjera, për mendimet e tij për komunitetin serb në Kosovë. Përderisa, disa nga narrativat e tij mund të vlerësohen si populiste, është e rëndësishme të mos i shpërfillni ato kalimthi, veçanërisht duke ditur ekstremitetet në të cilat partia e tij dihet se mund të shkoj, kur ka nevojë për ta çuar porosinë në vend. Sot, shpresoj, porosia t’i shkoj atij.

“Unë nuk kam asgjë kundër serbëve, përkundrazi kam shumë miq serb në Kosovë.”

I dashur Albin Kurti, ju si Kryeministër (i ardhshëm) nuk duhet të keni asgjë kundër, ose për dikë, veçanërisht një grup njerëzish të përbashkët për përkatësinë e tyre etnike; ju duhet t’u shërbeni atyre ashtu siç jeni për t’i shërbyer kujtdo. Nuk është fjala për të patur miq serbë apo jo, pasi kryeministri nuk është festa juaj për të pritur miq, por roli më i rëndësishëm publik që ju është besuar nga njerëzit që jetojnë në Kosovë. Sidoqoftë, të flasësh për të pasur miq serbë është një mundësi e mirë për t’a zhvendosur bisedën nga retorika nacionaliste e partisë suaj dhe nga të gjitha sfidat me të cilat përballet komuniteti serb në Kosovë, mbi ju – një njeri kaq i madh, që madje mund të ketë serb miq.

“Problemi me Srpska List është se ato është mjeti i Beogradit … dhe ky është një problem i madh.”

“Ne së pari do ta fillojmë dialogun nga poshtë-lart, me serbët në Kosova dhe ky dialog do të jetë i hapur, demokratik dhe shoqëror në lidhje me zhvillimin dhe jo pajtimin. Një serb nga Graçanica nuk më ka bërë asgjë mua ose unë atij/asaj(…)”.

Ju shpesh e theksoni lidhjen midis Listës Serbe dhe Beogradit dhe mohoni të njëjtën lidhje midis komunitetit serb dhe Beogradit. Si një politikan i informuar dhe një person “me shumë miq serb”, jam i sigurt se jeni të vetëdijshëm që serbët në Kosovë janë të punësuar në institucione të drejtuara nga Beogradi, ata përdorin shërbime të ofruara nga të njëjtat institucione, ata kërkojnë mbështetje nga ato dhe ata i shohin ato si mbrojtësin ekonomik dhe social i cili i mundëson komunitetit të qëndrojë dhe të jetojë në Kosovë. Pa këto institucione shumë nga familjet do të humbnin të ardhurat e tyre të vetme, nuk do të kishin vend ku të jetonin, nuk do të kishin kujt t’i drejtohen për ndihmë dhe mbrojtje. Këto institucione janë të mbështetura brenda dhe jashtë nga i njëjti Beograd, ju përpiqeni të mohoni dhe të zhvendoseni në një abuzim të thjeshtë politik; Beogradi i cili kujdeset për ta në një mënyrë që mbetet të shihet nga Prishtina.

Po, Lista Serbe mban marrëdhënie të ngushta me Beogradin, pasi deri më tani asnjë nga partitë politike serbe nuk ka; dhe ndërsa ne mundemi, dhe duhet, debatuar dhe kritikuar shumë gjëra që vijnë nga ajo marrëdhënie, një gjë që nuk mundemi është rëndësia e vetë kësaj marrëdhënjeje. Përderisa Kosova shpalli pavarësinë nga Serbia, natyrisht se kishte shumë çështje për t’u diskutuar përveç të drejtave dhe pozitës së komunitetit serb në Kosovë. Por pikërisht këtu qëndron forca e mundshme e komunitetit tashmë të shtypur- në aftësinë e Beogradit për të përdorur levërdinë e saj dhe “shumë çështje për të diskutuar” për të luftuar për komunitetin. Ju, edhe një herë, si një politikan i informuar, dhe një person “me shumë miq serbë” jeni të vetëdijshëm për këtë dhe e kuptoni atë që do të ndodh nëse do të vendosni mbizotërim mbi komunitet.

Këtu hyn në zbatim ideja juaj për dialog të brendshëm – duke e lënë Beogradin anash, duke i vendosur serbët nga Kosova në tryezë; serbët të cilët mund të mos kenë mungesë vullneti, por sigurisht u mungon fuqia, për të kërkuar të drejtat e tyre dhe qëndrim të barabartë brenda shoqërisë. Ftuarja e serbëve në tryezë, ndërsa i mbani në tryezë, nuk është gjë tjetër veçse një zhvendosje nga “ajo që duhet të arrihet” tek “ajo që unë ofroj të arrihet”. Eshtë një mënyrë për të distancuar komunitetin nga një prej burimeve të tyre kryesore të forcës – Beogradi, I cili ju duhet në luftën e tyre për mbijetesë. Sepse fatkeqësisht, vitet e kaluara na kanë mësuar se luftimi për mbijetesë është përtej nevojës, pasi që shumicës të të drejtave të komunitetit, të cilat janë të garantuara me kushtetutëm u mungon zbatimi. [1]

“(…) nëse i pyetni shqiptarët, serbët, boshnjakët, turqit, romët, në Kosovë, ata ju tregojnë se ajo që ju duhet: drejtësi dhe punë.”

Ju vazhdoni dhe thoni që të gjithë njerëzit në Kosovë kërkojnë të njëjtën – drejtësi dhe punë, por si mund të arrijnë të njëjtin qëllim përfundimtar, nëse pozicionet e tyre fillestare janë kilometra larg. Komuniteti serb kërkon drejtësi dhe punë (rikujtim – ato të siguruara kryesisht nga Beogradi), por më shumë ata kërkojnë siguri dhe siguri – të shtëpive të tyre[2], të vendeve të tyre fetare,[3] të vetvetes. [4] Ata nuk ju kanë bërë asgjë, siç thoni ju, por ata po përjetojnë pasoja institucionale dhe sociale për gjithçka që është bërë nga të gjitha palët në vitet e kaluara, kështu duke i pamundësuar që ata të dëshirojnë vetëm drejtësi dhe vende të punës.

Pra, i nderuar Z. Kurti, nëse me të vërtetë kërkoni të përfaqësoni dhe të qëndroni në mbrojtje të të gjithë njerëzve që jetojnë në Kosovë, detyra e parë është të pranoni heterogjenitetin midis grupeve etnike dhe mënyrat e kompensimit të tij; jo për hir të Beogradit apo ndërkombëtarëve, por për hir të Kosovës, qytetarëve të saj dhe gjithçka që ju pretendoni se përfaqësoni.

[1] Mungesa e zbatimit dhe mbrojtja e të drejtave themelore, veçanërisht në lidhje me komunitetet në Kosovë, u theksua edhe në Raportin e Progresit të Kosovës: “Korniza ligjore garanton gjerësisht mbrojtjen e të drejtave njerëzore dhe themelore në përputhje me standardet evropiane. Sidoqoftë, zbatimi i legjislacionit dhe strategjive për të drejtat e njeriut shpesh dëmtohet nga burime të pamjaftueshme financiare dhe burime të tjera, veçanërisht në nivelin lokal, prioritetet e kufizuara politike dhe mungesa e koordinimit. Mekanizmat ekzistues për koordinimin dhe zbatimin e të drejtave të njeriut janë joefektive. Varësia e madhe nga donatorët e huaj vërehet. Duhet të bëhet më shumë për të garantuar në mënyrë efektive të drejtat e personave që u përkasin pakicave, përfshirë Romët dhe Ashkali dhe personat e zhvendosur (…) ”. Për më shumë lexoni: Komisioni Evropian, Raporti i Kosovës 2019, Bruksel: 2019, Faqe 4, në dispozicion në: https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20190529-kosovo-report.pdf

Një shembull i drejtpërdrejtë i mungesës së sundimit të ligjit janë të drejtat e gjuhës. Sipas Kushtetutës, neni 5, Gjuhët zyrtare në Kosovë janë shqipja dhe serbishtja, “Sidoqoftë, qeveria përballet me probleme serioze në përmbushjen e këtyre detyrimeve ligjore për shkak të kapaciteteve të papërshtatshme të buxhetimit dhe stafit, duke çuar në mungesë të standardeve themelore gjuhësore të përkthimit cilësor të dokumentet zyrtare të Qeverisë, veçanërisht në gjuhën serbe. Kjo situatë shpie në pabarazi midis qytetarëve, ndjenjën e diskriminimit, mos pranimin e të gjitha komuniteteve dhe rrit ndjenjën e izolimit dhe mungesës së tolerancës. ”Për më shumë shiko: Zyra e Komisionerit të Gjuhëve, Raporti Vjetor 2018, Prishtinë: 2019, Faqe 10 , në dispozicion në:http://www.komisioneri-ks.org/repository/docs/English_Annual_Report_2018.pdf

[2] Shembull: https://kossev.info/zapaljena-povratnicka-kuca-u-klini/

[3] Shembull: https://kossev.info/eparchy-of-raska-prizren-concerned-over-announcement-of-construction-in-protected-religious-site/ dhe https://kossev.info/decision-on-the-confirmation-of-decani-monastery-s-ownership of-24ha-not-implemented-3-years-after-it-was-reached/

[4] Shembull: https://kossev.info/incident-in-klina-municipality-a-local-serb-priest-intercepted-while-returning-with-family-from-the-service/