E ardhmja pas COVID-19 duket e zymtë për Ballkanin Perëndimor

Pandemia e COVID-19 ka vrarë dhjetëra mijëra njerëz në të gjithë botën, copëtuar tregjet kombëtare dhe globale, të ekspozuar ndaj paaftësisë qeveritare duke hedhur dritë mbi jogadishmërinë e madje edhe shteteve më të zhvilluara. Deri më tani, vendet e Ballkanit Perëndimor kanë raportuar më shumë se 5.600 raste të koronavirusit.

Ekzistojnë pikëpamje të kundërta se si do të duket bota pas COVID-19. Autorë të tillë si Stephan Walt dhe Yuval Noah Harari argumentojnë se shpërthimi do të forcojë, ndër të tjera, nacionalizmin, forcimin e shtetit, normalizimin e distancës sociale dhe do të shkaktojë një rritje të teknologjisë së mbikqyrjes. Perspektiva të tjera argumentojnë se pandemia do të sjellë rezultate pozitive siç janë ulja e ndotjes së ajrit dhe nivelet e CO2 për shkak të distancimit social, një rritje në multilateralizëm, dhe ndërvarësisë dhe niveleve të reduktuara të luftërave në mes të kombeve.

Megjithë raportet e vendeve të caktuara që kanë arritur të rrafshojnë kurbën/lakoren dhe ekspertët e shëndetit që argumentojnë se kjo pandemi do të kalojë, padyshim që do të ketë efekte afatgjata, veçanërisht në vendet në zhvillim që do të shkatërrohen nga pandemia. Këto unaza janë të vërteta në Ballkanin Perëndimor, ku pandemia ka lënë në hije vendimin e shumëpritur të BE për të hapur bisedimet e anëtarësimit me Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut.

COVID-19 është i pashembullt në efektet që ka mbi shoqëritë dhe në pasoja të mëdha që do të prodhojë, gjë që do të ndryshojë botën tonë përgjithmonë. Pandemia në rritje kërcënon të godasë në mënyrë disproporcionale Ballkanin Perëndimor; në krye të një krize shëndetësore që nuk është e përgaditur për tu trajtuar, kjo do të jetë një goditje shkatërrimtare sociale, politike dhe ekonomike që do të prek Ballkanin për vitet e ardhshme.

Sfidat gjeopolitike

Vendet e Ballkanit Perëndimor janë përballur me mungesë të furnizimit mjekësor dhe mungesë të mjekëve për të trajtuar në mënyrë të duhur këtë shpërthim. Vendimi i mëparshëm i BE për të kufizuar eksportet e mjeteve mbrojtëse nga vendet jashtë bllokut rrugor të Brukselit ku BE u kritikua gjithashtu që nuk bëri sa duhet për të ndihmuar fqinjët e saj.

Presidenti serb Aleksandar Vuçiç, i cili ka një histori për të shprehur euroskepticizmin, ishte i shpejtë për të theksuar se “solidariteti evropian nuk ekziston”, dhe u ndje i braktisur nga BE gjatë kohës së krizës. Më 21 mars, Serbia morri dërgesën e saj më të madhe të ndihmës mjekësore nga Kina për të luftuar COVID-19. Presidenti Vuçiç deklaroi se Kina është “e vetmja që mund të ndihmojë Serbinë”, dhe e quajti Presidentin Kinez “mik dhe një vëlla”.

Kina po përpiqet të forcojë legjitimitetin e saj si udhëheqës global duke përdorur pandeminë si një mjet të fuqisë së butë. Ndërsa Kina ka parandaluar me sukses përhapjen e virusit duke zbatuar masa drakoniane për të shëruar sëmundjen, vendi ende po kritikohet që fillimisht u përpoq për të fshehur lajmet e shpërthimit të virusit duke shtypur zyrtarët e tyre që të heshtin. Sikur Kina të ishte transparente, kjo do të lejonte që vendet të vepronin shpejt dhe ne me siguri nuk do të ishim dëshmitarë të një numri kaq të lartë të rasteve të infektuara dhe vdekjeve.

Më 30 Mars, BE vendosi të ndajë 38 milion € për Ballkanin Perëndimor për të mbuluar nevojat e menjëhershme të kujdesit shëndetësor. Serbia, vendi më i prekur, pranoi kontributin më të madh prej 15 milion; Bosnja dhe Hercegovina shtatë milion; Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut katër milion; Kosova pesë milion, ndërkohë Mali i Zi tre milion.

Turqia gjithashtu ka bërë hapa në dërgimin e furnizimeve mjekësore në pesë vende të Ballkanit për të ndihmuar në luftimin e virusit. Ndihma përfshin 100,000 maska ​​mbrojtëse, 2,000 kostume mbrojtëse dhe 1.500 teste COVID-19.

Shkrirja Ekonomike dhe Politike

Qeveritë e Ballkanit Perëndimor kanë prezantuar pako stimulimi ekonomik për të lehtësuar efektet e COVID-19. Sidoqoftë, pandemia tashmë ka pasur një ndikim të rëndësishëm në ekonominë e tyre. Instituti i Vienës për Studime të Ekonomisë Ndërkombëtare parashikon që Ballkani hyn në krizën e tyre më të keqe financiare.

Vendet e Ballkanit Perëndimor janë të prekshëm ndaj presioneve të jashtme financiare ndërsa zgjerohen deficitet e tyre fiskale. Për rrjedhojë, ekonomitë e Shqipërisë dhe Malit të Zi, të cilat mbështeten shumë në turizëm, do të marrin një goditje të rëndë. Sezoni i turizmit në Ballkan është mes muajve qershor dhe gusht. Edhe nëse pandemia është nën kontroll, atëherë njerëzit do të hezitojnë të udhëtojnë menjëherë. Planet dhe kufizimet për të parandaluar një valë të dytë shpërthimi nuk janë përshkruar ende.

Ekonomia e Kosovës varet shumë nga dërgesat nga bashkësia e diasporës dhe vazhdon të ketë një deficit të madh tregtar, me eksportet që mbulojnë vetëm rreth 12% të importeve. Për më tepër, niveli i papunësisë në Kosovë është rreth 30% dhe është ekonomia më e varfër në rajon. Duke marrë parasysh këto shifra, një recesion global do të ketë efekte shkatërruese në ekonominë e Kosovës.

Ekonomitë e tjera më të zhvilluara të rajonit, Bosnja dhe Hercegovina, Serbia dhe Maqedonia e Veriut, do të pësojnë një rënie të eksporteve, një burim kryesor i të ardhurave. Kjo ka potencial për të rritur në mënyrë eksponenciale nivelin e papunësisë. Sipas Financial Times, ndikimi i pandemisë në tregti do të jetë më i keq se kriza financiare e vitit 2008.

Ballkani Perëndimor u kap përsëri në epiqendër

Pandemia do të ketë degëzime më të thella politike në një rajon që ka qenë historikisht një tokë pjellore për politikën kryesore të pushtetit. Frika është se këto pasoja do të rrezikojnë seriozisht përparimin e bërë deri më tani.

Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut tashmë kanë hapur bisedimet e anëtarësimit në BE këtë vit. I pari gjithashtu u pranua si anëtari më i ri i NATO-s. BE ka caktuar gjithashtu një të dërguar special për bisedimet Kosovë-Serbi. Sidoqoftë, rreziqet politike dhe ekonomike që pandemia mund ti shpalos janë të rrezikshme dhe mund të hapin rrugën për më shumë ndikime të jashtme.

Të ashtuquajturit pararoja të integrimit në BE, Serbia dhe Mali i Zi, tashmë po shfaqnin një prirje rënëse të demokracisë së tyre. Raporti i Freedom House i vitit 2019 demonstroi Serbinë nga “e lirë” në “pjesërisht e lirë” pas një rënie në rezultatin e saj të demokracisë, ndërsa Mali i Zi nuk ka dëshmuar një ndërrim të pushtetit për tre dekada.

Kosova gjithashtu ka qenë duke luftuar me një skenë politike thellësisht polarizuese. Koalicioni i partisë më të re filloi një votim mosbesimi i cili rrëzoi një qeveri të zgjedhur rishtazi dy muaj më parë. Dialogu Kosovë-Serbi do të jetë në epiqendrën e politikës së Ballkanit në muajt në vijim dhe të dy palët do të kërkojnë aleatë ndërkombëtarë për të arritur qëllimet e tyre përfundimtare.

Sfidat e shumta që vijnë nga pandemia do të formësojnë përgjithmonë botën tonë. Ndërsa disa shoqëri do të jenë në gjendje të kërcejnë relativisht shpejt, Ballkanit Perëndimor do t’ju duhet më shumë kohë për të rikuperuar. COVID-19 do të ngadalësojë çdo rrotë që është vënë në lëvizje drejt integrimit në BE. Fokusi kryesor i vendeve të Ballkanit Perëndimor do të duhet të rivendoset – çfarë mund të ketë qenë përsëri e qëndrueshme – stabiliteti përsëri.