A është Kurti një makth për Komunitetin Ndërkombëtar që monitoron Kosovën?

Ai supozohet të jetë Kryeministri që do të ndryshojë gjithçka. Fitorja e partisë së Albin Kurtit në tetor dhe formimi i një qeverie të re të udhëhequr prej tij, pas një periudhe të zgjatur negociatash me palën e vendit të dytë, supozohet se do të krijojë një periudhë të re në politikën kosovare ku korrupsioni, nepotizmi dhe qeverisja joefektive do të bëhen një rrip i së kaluarës.

Sa i përket përshtypjeve të para, Kurti ka ndërmarrë padyshim hapa vendimtarë për të rrëzuar nepotizmin që përpiu qeveritë e mëparshme. Me një goditje të shpejtë, ai shkarkoi bordin e telekomit të sëmurë në pronësi publike të Kosovës, revokoi emërimet 11-orëshe të një grupi të madh të zyrtarëve të panevojshëm në konsullatat në të gjithë botën dhe uli pagat e pronarëve të zyrave publike (përfshirë pagën e tij) të ngritura nga kryeministri i mëparshëm.

Qasja e tij ndaj mediave është gjithashtu mbresëlënëse – Kurti është i njohur për rrallë refuzimin e intervistave, konferencat e tij për shtyp mund të zgjasin më shumë se një orë, dhe një sasi e madhe dokumentesh që tregojnë mënyrën në të cilën qeveria e mëparshme po përdorte fondet publike për të mbështetur pro-qeverinë mediale u zbulua në shtyp. Kjo është një vazhdim i premtimit të tij zgjedhor për një transparencë të plotë.

Megjithatë, vëzhguesit ndërkombëtarë të pavarësisë së Kosovës janë nervozë për udhëheqësin e ri. Me figura si presidenti aktual, Hashim Thaçi, i cili ishte edhe më parë Kryeministër, ata kishin një politikan të parashikueshëm, për të cilin mund të mbështeteshin për të bërë atë që i duhej për të bërë. Nëse Thaçi do të duhej të takohej me homologun e tij serb ose të nxirrte një projekt-ligj jopopullor përmes parlamentit, ai do të dorëzonte.

Me rëndësi, në këndvështrimin e vëzhguesve të huaj, Thaçi nuk u mbështet në retorikën nacionaliste për të ndezur bazën e tij. Ish folësi i lëvizjes guerile që luftoi në konflikt ishte i shpejtë drejt kalimit në një partner të lakmueshëm për bashkësinë ndërkombëtare. Ai nuk e sforcoi marrëdhënien mes Kosovës dhe Shqipërisë, ai nuk vuri në dyshim të drejtat kushtetuese të komunitetit serb dhe u përpoq të vinte një pozitë pozitive në dialogun Beograd-Prishtinë.

Për një kohë të gjatë, kjo ishte status quo në Kosovë. Ndërsa ndjenjat nacionaliste ishin të pranishme në mesin e popullatës shqiptare, ato nuk u shprehën nga qeveria – të paktën jo hapur. Për ata që garantojnë ekzistencën e Kosovës në rajonin e Ballkanit – qoftë financiarisht ose përmes mbështetjes së statusit të saj të pavarur – kjo ishte e mjaftueshme. Shumë veta nuk pranuan të kritikojnë drejtpërdrejt korrupsionin që Thaçi dhe të tjerët sollën me vete, duke adresuar problemin e gjithëpranishëm duke folur për një luftë “të përgjithshme” dhe disi të paqartë kundër këtij problemi që po shkatërronte vendin.

Me Kurtin ata nuk mund të mbështeten në këtë. Ai është gjithçka, pos i parashikueshëm, veçanërisht në mënyrën sesi dëshiron të jetë bashkësia ndërkombëtare. Kohët e fundit në një forum të organizuar nga EBRD ai i tha homologes së tij serbe Ana Brnabic se ai nuk do të zgjidhte asgjë më pak se njohje të plotë të statusit të Kosovës. Në një tryezë të rrumbullakët me presidentin serb Aleksandar Vucic, ai foli për kërkimin e një dënimi për gjenocid për krimet e kryera kundër shqiptarëve gjatë konfliktit në Kosovë.

Sidoqoftë, dikush mund të argumentojë se Kurti po vepron vetëm në bazë të mandatit të dhënë atij në zgjedhjet e fundit. Pozitat e tij kryesore për marrëdhëniet me Serbinë dhe çështjet e tjera kryesore nuk kanë ndryshuar dukshëm në dy vitet e kaluara, dhe ai vetëm po i zbaton ato tani që është kryeministër. Nëse populli ka votuar me shumicë për Kurtin, saktësisht ashtu siç është ai, pse duhet të shqetësohet bashkësia ndërkombëtare? A nuk është qëllimi i tyre i fundit vendosja e Kosovës si një shtet i vetë-qëndrueshëm, me të gjitha dobësitë dhe përfitimet që sjell?

Kjo është ajo ku mendimet ndryshojnë. Kurti dhe ndjekësit e tij, si dhe disa analistë të shoqërisë civile, do të argumentojnë se Kosova me të vërtetë po ngrihet në dy këmbët e saj, ajo duhet të veprojë si një komb i pavarur. Një komb i pavarur që mund të vendosë se çfarë dëshiron të bëjë në dialogun me Serbinë, si dëshiron të menaxhojë marrëdhëniet e tij me vendet e rajonit dhe më gjerë – dhe nëse qeveria aktuale po merr një qëndrim të vështirë kundër korrupsionit, aq më mirë. Thaçi dhe Co ishin, në sytë e tyre, thjesht duke qëndruar të inatosur gjatë tranzicionit të ashpër për një qeveri të vërtetë të popullit që një ditë do të zinte vendin e vet.

Të tjerët nuk pajtohen. Garancia e ekzistencës së Kosovës është bashkësia ndërkombëtare, e cila u përpoq për të ndaluar dhunën e kryer ndaj një grupi etnik që patjetër që nuk kishte burime për tu mbrojtur dhe nuk do të fitonte kurrë një konflikt më vete. As të huajt, as Kosovën nuk thonë ata. Angazhimi për të ndërhyrë mbart përbërësin thelbësor të ndërtimit të një shteti multietnik, ai që merr konsiderata shtesë për dialogun që prek komunitetin pakicë të vendit dhe marrëdhëniet e tij me pjesën tjetër të Ballkanit.

Nyja Gordiane tërhiqet më fort nëse dikush përmbledh dy dilemat me të cilat përballet Kosova në mënyrën vijuese: në parim, a e mbështet një qeveri e zgjedhur nga shumica që vepron sipas dëshirave të mazhorancës – në dëm të fondacionit të vendosur nga prania ndërkombëtare në Kosovë me vite; apo a e mbështet dikush drejtimin politik që ruan ekuilibrin e lëkundshëm të marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, me çdo kusht ndaj parimeve klasike të demokracisë?

Përgjigja për këtë pyetje nuk është e thjeshtë, por do të jetë çështja përcaktuese e qeverisë së Kurtit. Ndoshta Kurti nuk arrin ta moderojë veten dhe qeverinë e tij për këto çështje, një gdhendje e një shtegu për udhëheqje në Kosovë që kontrollon të gjitha kutitë për bashkësinë ndërkombëtare – dhe arrin të mbajë nën kontroll pakënaqësinë që do të shfaqet midis votuesve të tij. Ose ai nuk e bën, por ndoshta kjo qasje do të shtrihet përfundimisht në çështjet sipërfaqësore që ekzistonin me mënyrën se si u drejtua Kosova pas vitit 1999 – çështje që u mbajtën të fshehura nga publiku – duke rrezikuar qëllimin kryesor të bashkësisë ndërkombëtare në Kosovë. Përkatësisht, stabiliteti të mbahet me çdo kusht.